هنگامی که سگ‌های کوچک به خانه‌ی شما می‌آیند، نیازهای آنها تنها به فراهم کردن تغذیه، محبت، زمان بازی و آموزش اصول تربیت خانگی محدود نمی‌شود. علاوه بر این موارد، یک نیاز اساسی وجود دارد که آنها باید پیچیدگی‌های تعامل انسانی را درک کرده، با همنوعان خود تعامل کرده و با محیط گسترده‌ی بیرونی آشنا شوند.
آغاز فرایند اجتماعی کردن در ماه‌های اولیه‌ی زندگی سگ، بنایی محکم برای موفقیت آنها در آینده در خصوص یکپارچه شدن با دنیای بزرگ‌تر بیرون است. این یک مرحله‌ی حیاتی است که توله سگ را با تنوع محرک‌هایی که در طول زندگی با آنها مواجه خواهد شد ارتقا می‌دهد. مانند تصاویر متنوع،اشیاء، نماها، بوها، صداها و ساکنان متنوع که شامل افراد و حیوانات دیگر می‌شوند.
درک ضرورت اجتماعی کردن توله سگ ها، اهمیت بالای آن را در شکل دادن توانایی‌هایش برای روبه‌رو شدن با پیچیدگی‌های زندگی اجتماعی آشکار می‌کند. برای درک این موضوع که چرا باید سگ را اجتماعی کنیم و کسب آگاهی در مورد راهکارهای اجرای آن به طور ماهرانه، با پت فودا در این مقاله همراه باشید.
اجتماعی سازی توله سگ چیست؟
فاز اجتماعی کردن یک مرحله‌ی حیاتی در مسیر تکامل توله سگ است که معمولاً بین 3 تا 12 هفتگی رخ می‌دهد. در این بازه‌ی زمانی، آمادگی شناختی توله سگ به اوج می‌رسد و به‌ویژه او را به آشنایی و ارتباط با همنوعان خود ترغیب می‌کند.
والدین حیوان خانگی از این دوره اجتماعی کردن به عنوان یک فرصت استفاده می‌کنند تا توله‌سگ خود با تجارب و برخوردهای جدید مواجه کنند. این برخوردهای عمدی باعث ایجاد و پرورش حس آشنایی با تجارب جدید می‌شود که به توله سگ امکان می‌دهد با محرک‌های مختلف سازگار شده و به یک سگ با خلق و خوی متعادل تبدیل شود.
جنبه‌های اساسی اجتماعی سازی شامل سازگار کردن تولهسگها با مجموعه‌ای از محرک‌ها و ایجاد راحتی با موارد زیر است:
- تجربیات دیداری، شنیداری و بوهای جدید
- اشیاء و سطوح مختلف
- افراد مختلف با تمام گروه‌های سنی و نژادها
- هیجان و شور و شوق کودکان
- تعامل با سگ‌های دیگر
- مواجهه با گونه‌های مختلف حیوانات
چرا باید سگ را اجتماعی کنیم ؟
در دنیای شلوغ و پرهیاهوی امروز، اجتماعی سازی به عنوان ابزاری بنیادی برای سگ‌ها محسوب می‌شود که قرار است با طیف گسترده‌ای از محرک‌ها که مناظر شهری را شکل می‌دهند، روبرو شوند. هرج‌و‌مرج خیابان‌های شلوغ، حرکت بی‌وقفه‌ی اتومبیل‌ها، اتوبوس‌ها و کامیون‌ها که هر کدام با صدا و شکلی متفاوت چالش‌هایی برای سگ ایجاد می‌کنند. موجودات متحرک سریع مانند دوندگان، دوچرخه سواران و اسکیت بازان در کنار اجسام ناشناخته‌ی ثابت مانند سطل زباله و مجسمه‌ها، به بخشی از مجموعه‌ی حسی روزانه‌ی سگ تبدیل می‌شوند.
در این محیط پویا، ممکن است به طور ناگهانی مواجهه با غریبه‌ها و کودکان سرزنده‌ای که مشتاق نوازش آنها هستند رخ دهد، که نیاز به سازگاری صاحب سگ دارد. همراهی سگ‌های خانگی با صاحبان خود در مکان‌های فضای باز مانند کافه‌های بیرونی، پارک‌ها، مسیرهای پیادهروی و غیره، تجربیات جدیدی به آنها اضافه می‌کنند. هسته‌ی اصلی اجتماعی کردن ، در مواجهه‌ی اولیه با این تجربیات و تلاش عمدی والدین حیوانات خانگی برای سازگار کردن توله سگ‌های خود با طیف گسترده‌ای از رویدادهایی که ممکن است در آینده با آن مواجه شوند، نهفته است.
در غیاب چنین مواجهات عمدی، توله سگ‌هایی که در انزوا هستند و به خانه‌ی خود محدود شده‌اند، در معرض خطر تبدیل شدن به بزرگسالانی هستند که همواره با ترس و اضطراب دست و پنجه نرم می‌کنند. قلمروها و تجربیات ناشناخته فراتر از آستانه‌ی آشنایی آنها می‌تواند برای این سگ‌ها وحشتناک باشد و آنها را مستعد اختلالات رفتاری کند. پس ماهیت اجتماعی سازی سگ صرفاً به عنوان یک برنامه‌ی آموزشی مطرح نمی‌شود، بلکه به عنوان دروازه‌ای به سوی بلوغ سگی سازگار و انعطاف‌پذیر حائز اهمیت است.
چه زمانی باید شروع به اجتماعی کردن سگ نمود؟
بهترین زمان برای اجتماعی کردن توله سگ از 3 تا 12 هفتگی است. با توجه به اینکه اکثر تولهسگها در 8 تا 12 هفتگی به خانه دائمی خود منتقل می‌شوند، مسئولیت اجتماعی سازی اولیه، که بین 3 تا 8 هفتگی رخ می‌دهد، به عهده‌ی پرورش‌دهنده است. در مواردی که توله‌سگ از یک پناهگاه به خانه منتقل می‌شود، این مسئولیت برعهده والدین جایگزین یا کارکنان پناهگاه می‌باشد.
نکته‌ی قابل توجه این است که برای برخی از سگ‌ها، دوره‌ی اجتماعی سازی ممکن است بیش از حد معمول به طول بیانجامد و به 16 یا حتی 20 هفتگی هم برسد. طول این مدت اضافه، به عواملی مانند خصوصیات نژادی و مزاج منحصر به فرد توله‌سگ بستگی دارد.
چگونه توله سگ را اجتماعی کنیم ؟
قبل از ورود به دنیای بیرون برای آشنایی توله‌سگ با شگفتی‌های اطراف، اطمینان حاصل کنید که محیط برای ایمنی او مناسب است. تا زمانی که توله‌سگ شما به طور کامل واکسینه نشده باشد، توصیه نمی‌شود برنامه‌های گردش بیرونی را شروع کنید. این اقدام به منظور محافظت آنها از مواجهه با بیماری‌های خطرناکی مانند پاروویروس، لپتوسپیروز و غیره ضروری است.
برای آنهایی که توله سگشان هنوز برنامه‌ی واکسیناسیون خود را کامل نکرده است، برخی راهکارهای عملی برای تضمین ایمنی آنها در برنامه‌های اجتماعی کردن توله سگ وجود دارد. یکی از این راهکارها ایجاد یک منطقه‌ی مشخص و امن (مثلا استفاده از یک محفظه یا حصار) در کنار یک فضای عمومی نسبتاً شلوغ است تا امنیت توله سگ برقرار شود.
در این مرحله، تعامل و ارتباط توله‌سگ خود را به همنوعان سالم و کاملاً واکسینه شده محدود کنید. از وسوسه‌ی اجازه دادن به توله‌سگ برای قدم زدن روی زمین‌هایی که مرتباً توسط سگ‌های دیگر استفاده می‌شود، خودداری نمایید. زیرا این کار خطر جدی مبتلا شدن به عفونت را به همراه دارد. به جای آن، از راهکارهای جایگزین مانند استفاده از کالسکه، چرخ یا حمل شخصی توله‌سگ استفاده کنید تا خطرات بالقوه را به حداقل برسانید.
بهتر است در این مرحله با دامپزشک خود مشورت کنید تا راهنمایی لازم را برای محافظت از سگ خود در طول فرایند اجتماعی کردن سگ دریافت کنید. تخصص آنها به شما کمک می کند برای بهبود این فرایند در مسیرهای درست و مطمئن قدم بگذارید.
مراحل اجتماعی کردن توله سگ شامل موارد زیر می‌شود:
1. توله‌سگ خود را آماده کنید
برای ورود سگ کوچک خود به دنیای اجتماعی بیرون، اطمینان حاصل کنید که تجهیزات لازم را در اختیار دارید. تجهیزاتی از قبیل:
- کیف خوراکی: شامل انواع خوراکی‌های خوشمزه و ارزشمند برای توله سگ.
- قلاده و سینه‌بند مناسب: موردی ضروری برای هدایت و مدیریت توله سگ و ایمنی او در طول گردش.
- آب تازه و ظرف آب قابل حمل: تأمین آب تازه و سالم در حین گردش از اهمیت بالایی برخوردار است.
- اسباب بازی‌های جویدنی: حواس پرتی‌هایی که هم به عنوان سرگرمی و هم تسکین استرس عمل می‌کنند.
- کیسه‌های فضولات: مدیریت مسئولانه‌ی زباله یک امر ضروری است.
- دستمال مرطوب بهداشتی مخصوص حیوانات: برای هر گونه تمیزکاری ضروری در طول گشت و گذار.
- پتو یا زیر انداز: مکان مشخصی برای استراحت و آرامش توله سگ.
- ضدعفونی کننده‌ی دست: برای کسانی‌که دوست دارند توله سگ شما را نوازش کنند.
- باکس حمل یا کالسکه توله سگ: برای زمان‌هایی که توله سگ شما به استراحت نیاز دارد یا در مواقع استرس یا سردرگمی به دنبال پناهگاهی امن می‌گردد.
اطمینان از اینکه به این ابزارها مجهز شده‌اید، نه تنها راحتی سگ کوچک شما را تضمین می‌کند، بلکه این تجربه‌ی اجتماعی هم برای صاحب و هم حیوان خانگی، بدون مشکل و لذت‌بخش می‌شود.
2. حس مثبت را در سگ تقویت کنید
فرایند اجتماعی سازی توله سگ به تجربه‌ی قرار گرفتن در معرض محیط بیرون محدود نمی‌شود؛ بلکه سعی بر این است این باور در سگ کوچک شما القا شود که محیط خارجی یک قلمرو جذاب، مثبت و لذت‌بخش است. اصلی‌ترین نکته این است که اطمینان حاصل کنید توله‌سگ شما از زمان خود در فضای باز لذت می‌برد. بنابراین با تحسین و تشویق فراوان، خوراکی‌های خوشمزه و محبت صادقانه به آنها پاداش دهید و ارتباطات مثبتی با قلمرو بیرونی برقرار کنید. اگر توله‌سگ شما علائم خستگی یا ترس از خود نشان داد، با احتیاط عمل کرده و به آنها استراحت دهید؛ یک وقفه برای استراحت یا پناهگاهی به دور از عوامل استرس‌زای مشاهده شده.
3. به آرامی با محرک‌های جدید پیش بروید
هنگام آشنا کردن تولهسگها با محرک‌های جدید، کلید موفقیت این امر در رویکرد تدریجی نهفته است. فاصله‌ای را حفظ کنید که به توله‌سگ امکان مشاهده بدون احساس غرق شدن بدهد و اطمینان حاصل کنید که معرفی اشیاء و تجربیات جدید به صورت تدریجی انجام شود. همچنین باید زبان بدن توله سگ را برای علائم بالقوه منفی تحت نظر داشته باشید. علائمی نظیر:
- گوش‌های کشیده شده به عقب
- انحراف – نگاه کردن به سمتی دیگر
- لرزش یا تکان خوردن
- لیسیدن لب
- واکنش‌های صوتی نظیر ناله کردن یا زوزه کشیدن
اگر علائم ترس یا اضطراب در سگتان ظاهر شد، در نظر داشته باشید که توله‌سگ را به فاصله بیشتری از محرک منتقل کنید تا از استرس او کاسته شود. برعکس، اگر توله سگ شما گوش‌های بالا رفته و رو به جلو، توجه متمرکز، دم تکان دادن یا گرایش به نزدیک‌تر شدن را نشان داد، با احتیاط به سمت شیء یا موقعیت جدید پیش بروید.
در صورت وحشت‌زدگی، مداخله‌ی سریع از اهمیت بالایی برخوردار است. حواس توله‌سگ را به سمت خودتان یا یک اسباب‌بازی جذاب منحرف کنید تا از خطر بروز احساسات منفی ایجاد شده توسط ترس بکاهید.
مهم است به خاطر داشته باشید که نیازی نیست هر تجربه‌ای بلافاصله توسط سگ شما پذیرفته شود، به‌ویژه در فضاهای عمومی و شلوغ. بهتر است برای اولین تجربه‌ها، قرارگیری‌های مختصر یا تغییرات تدریجی را انتخاب کنید سپس به تدریج به سوی مکان‌های مطلوب‌تر پیش بروید. به جای عجله کردن و شتاب زدگی، پیشرفت تدریجی را انتخاب کنید و بر اساس این تجربیات مثبت، سگی مقاوم و سازگار تربیت کنید.
4. معرفی افراد به توله سگ
تعاملات کوتاه ولی مثبتی را بین توله‌سگ و بزرگسالان و کودکان ایجاد کنید. در صورت عدم آشنایی با کودکان، به پارکی بروید و با فاصله‌ای مشخص از زمین بازی کودکان در جایی بنشینید. این قرارگیری استراتژیک به توله‌سگ شما امکان می‌دهد صحنه‌ها و صداهای مرتبط با کودکان را مشاهده و جذب کند. توصیه می‌شود که با احتیاط عمل کرده و از دیگران بخواهید که توله سگ شما را بلند یا تحریک نکنند تا از ناراحتی توله‌سگ جلوگیری کنید.
5. ثبت‌نام در کلاس اجتماعی سازی توله سگ
توله سگ‌ها پس از کرم زدایی، تست منفی برای انگل‌های روده‌ای و دریافت اولین واکسن DHPP/DA2PP، واجد شرایط ثبت‌نام در کلاس‌های اجتماعی سازی می‌شوند.
در حین کلاس اجتماعی سازی توله سگ، برنامه آموزشی فقط به دوستی و ارتباط محدود نمی‌شود. توله سگ‌ها با هم نوعان خود از نژادها، سنین و اندازه‌های متنوع در تعامل هستند و همچنین با افراد و احتمالاً کودکان تعامل حیاتی برقرار می‌کنند. مربیان کلاس نقشی حیاتی در آشنا کردن توله سگ‌ها با مجموعه‌ای از محرک‌ها دارند. مانند سطوح پیادهروی متنوع، مجموعه‌ای از اسباب‌بازی‌ها و مواجهه با اشیای جدید مانند اسکیت‌برد، ویلچر، گاری خرید، چمدان چرخ‌دار و دوچرخه. همچنین مواجهه شنیداری با صداهایی مشابه آنچه در زندگی روزمره با آنها روبرو خواهند شد، تجربه یادگیری را غنی‌تر می‌کند.
این کلاس‌ها که معمولاً از چهار تا شش هفته طول می‌کشند، بر مبانی آموزش تقویت حس مثبت تمرکز دارند. تذکر به والدین: “کلاس‌هایی را انتخاب کنید که از تکنیک‌ها و ابزارهای منفی برای اجتماعی کردن سگ استفاده نمی‌کنند، زیرا روش‌های تنبیهی می‌توانند باعث ترس و اضطراب در سگ شده و پیوند ظریف بین انسان و حیوان را به خطر بیندازند.”
6. یک برنامه اجتماعی سازی سگ ایجاد کنید
برنامه‌ی اجتماعی سازی توله سگ را حداقل دو یا سه بار در هفته انجام دهید و این تمرین را تا زمانی که توله‌سگ حداقل ۶ ماهه شود، ادامه دهید.
یک اشتباه رایج که در میان والدین حیوانات خانگی مشاهده می‌شود، این است که در طول چهار ماه اول شور اولیه برای اجتماعی کردن سگ وجود دارد و پس از آن فعالیت‌های بیرون از خانه ناگهان قطع می‌شوند. این وقفه‌های طولانی در قرار گرفتن مداوم در محیط بیرون و اجتماع می‌تواند نتایج نامطلوبی به همراه داشته باشد و باعث پیشروی یا القای حس ترس در برابر موقعیت‌های جدید در بزرگسالی سگ شما شود.
مسیر اجتماعی کردن توله سگ باید تا نوجوانی ادامه یابد و شامل شرایطی باشد که سگ شما آستانه‌ی تحملی که از سگ‌های بالغ انتظار میرود را بازتاب دهد. این موارد شامل سفر و گردش با اتومبیل، تردد در آسانسور، گذر از بین مردم، پیادهروی در طبیعت و غیره می‌شود. ثبات در قرارگیری در این موقعیت‌ها موجب تقویت انطباغ‌پذیری در سگ می‌شود و اطمینان می‌دهد که توله‌سگ شما به یک همراه خوب و سازگار تبدیل می‌شود.
نکاتی برای اجتماعی کردن توله سگ
- با توله‌سگ خود مسافرت‌های کوتاهی هم در روز و هم در شب، از محله‌های مختلف داشته باشید.
- توله‌سگ را در معرض انواع سطوح پیادهروی قرار دهید. مانند بتن، آسفالت، چمن، خاک، شن و ماسه و صفحات فلزی.
- مکان‌های پیادهروی را با دقت و درایت انتخاب کنید و از محل‌هایی که زیاد توسط سگ‌های ولگرد، بیمار یا واکسینه نشده استفاده می‌شود، دوری کنید. برای کاهش خطر پاروویروس، مسیرهای تمیز و خشک و آفتابی را برای پیاده روی انتخاب کرده و از دامپزشک خود در این مورد راهنمایی بگیرید.
- در محیط‌هایی که آلوده به مدفوع سگ هستند بسیار محتاط باشید و تا زمانی که توله‌سگ واکسن نهایی خود را در 16 ماهگی دریافت نکرده، گردش در پارک‌ها یا محیط هایی که سگ‌ها در آنها تردد دارند را به تعویق بیندازید.
- ملاقات‌هایی با سگ‌های سالم و واکسینه شده ترتیب دهید یا مکان‌هایی که از طیف پاروویروس در امان هستند مانند حیاط خانه خود را انتخاب کنید.
- در پارک‌های محلی به راحتی بازی کنید، اما تا زمانی که واکسیناسیون کامل نشده، از لمس چمن و بازی کردن روی آن خودداری کنید. اجازه دهید توله‌سگ روی یک پتو یا زیرانداز تمیز بازی کند یا کنار شما روی یک نیمکت بنشیند.
- توله سگ را با طیف وسیعی از انسان‌ها آشنا کنید؛ افراد با هر سن، اندازه، قد و نژاد.
- در طول گردش‌ها به طور هوشیارانه میزان لذت توله‌سگ را نظاره کنید و در صورت بروز علائم ناراحتی، سریعاً تجربه را متوقف کنید. محافظت از آنها در مواجهه با تجربیات ناراحت‌کننده امری حیاتی است و سلامت و تکامل رفتاری و ذهنی آنها را حفظ می‌کند.
