اگر گربه‌ی شما به جای ظرف خاک مخصوص خود مکان‌های جایگزینی را برای ادرار کردن انتخاب میکند، ممکن است تمیز کردن مداوم آن و بوی تند ادرار گربه به سرعت آزار دهنده شود.
در بسیاری از موارد که گربه خارج از ظرف خاک ادرار می کند و این رفتار را از خود نشان می‌دهد، با مشکلاتی دست و پنجه نرم میکند که امکان برطرف کردن آنها وجود دارد. مانند یک بیماری، استرس یا یک ناهنجاری رفتاری. شناسایی علت اصلی این رفتار گربه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا به کاهش تمایل گربه به ادرار خارج از جعبه خاک کمک میکند.
به جای ابراز نارضایتی و عصبانیت نسبت به دوست کوچک خود، اگر قادر به شناسایی علت و رفع این رفتار نیستید با دامپزشک خود تماس بگیرید. دامپزشک تخصص لازم برای پیدا کردن علت و رفع این مشکل را دارا می‌باشد. در اکثر موارد تغییرات ساده در محیط زندگی یا داروهای تجویز شده توسط دامپزشک بهبود قابل توجهی در رفتار و نهایتاً رفاه گربه شما فراهم میکند.
اما چه چیزی باعث می‌شود گربه‌ها خارج از ظرف خاک ادرار کنند و چگونه می‌توانید این مشکل را برطرف کنید؟ در این مقاله دلایل رایج و راه حل آنها برای برطرف کردن این رفتار در گربه‌ها را بررسی می‌کنیم.
1. مشکلات پزشکی
هنگام دست و پنجه نرم کردن با مشکلات مربوط به ظرف خاک گربه، همیشه اولین اقدام تماس گرفتن با یک دامپزشک است. یک ارزیابی جامع شامل آزمایش‌های ادرار و خون ابتدایی می‌تواند احتمال وجود انواع مشکلات پزشکی را به حداقل برساند.
متخصصین دامپزشکی ارتباط میان تغییرات در وضعیت سلامتی یک گربه و تغییرات رفتاری در او (به ویژه در مورد عادات توالت گربه) را تأیید می‌کنند. این تغییرات رفتاری ممکن است ناشی از مسائل زمینه‌ای مانند عفونت مجاری ادراری، بیماری کلیه یا دیابت باشد. علاوه بر این، مشکلات سلامتی که موجب احساس ناراحتی عمومی در گربه می‌شوند، می توانند از عوامل مؤثر باشند. به عنوان مثال، یک گربه مسن که با آرتریت شدید دست و پنجه نرم میکند، ممکن است در دسترسی به یک ظرف خاک دارای دیواره‌های بلند با مشکل مواجه شود.
مشکلات پزشکی مختلفی ممکن است باعث شود که گربه‌ی شما گزینه‌های غیر معمول را برای ادرار کردن برگزیند و از استفاده از ظرف خاک اجتناب کند. این مشکلات شامل موارد زیر است:
عفونت مجاری ادراری: حمله باکتریایی که مثانه یا کلیه‌های گربه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به صورت بالقوه می‌تواند باعث ایجاد التهاب شود. نشانه‌های این عفونت شامل تلاش برای ادرار کردن، ادرار با مقادیر کم و دفعات زیاد و وجود خون در ادرار است. شناسایی باکتری خاصی که باعث ایجاد عفونت می‌شود، امکان درمان هدفمند با آنتی بیوتیک را برای حل مشکل فراهم میکند.
کریستالوری (کریستال‌های ادراری): تشکیل کریستال در ادرار به دلیل pH غیر طبیعی که احتمالاً مرتبط با ژنتیک یا رژیم غذایی است. این کریستال‌ها ممکن است منجر به التهاب دیواره مثانه شده و به تدریج باعث افزایش باکتری (UTI) یا سنگ‌های مثانه شوند. تشویق مصرف بیشتر آب و استفاده از رژیم‌های خاص غذایی می‌تواند تشکیل کریستال را کاهش دهد.
سنگ‌های مثانه (کلکول‌های مثانه): وجود سنگ‌ها در مثانه که به حرکت می‌پردازند و باعث التهاب دیواره مثانه، فوریت ادرار کردن و حتی بسته شدن مجاری ادراری می‌شوند. برداشت به روش جراحی یا رژیم‌های دارویی خاص که به حل برخی از کریستال‌ها کمک می‌کنند، می‌توانند علائم را تسکین دهند.
هیپرتیروئیدیسم: تولید بیش از حد هورمون تیروئید که بر متابولیسم تأثیر می‌گذارد و در گربه‌های سالمند رایج است. کاهش وزن، استفراغ مزمن، افزایش تشنگی و ادرار زیاد نشانه‌های آن هستند. آزمایش خون به تشخیص این بیماری کمک میکند و مصرف داروی مناسب می‌تواند این وضعیت را کنترل کند.
بیماری مفصلی تحلیل برنده (آرتروز): اگر گربه برای استفاده از ظرف خاک نیاز به پریدن یا بالا رفتن داشته باشد، ممکن است درد در مفاصل باعث شود از آن استفاده نکند و مکان‌های راحت‌تری را برای ادرار کردن برگزیند. در این موارد قرار دادن ظرف خاک در مکانی با دسترسی راحت‌تر و همچنین استفاده از مکمل‌ها و داروهای تسکین دهنده درد مفاصل می‌تواند راحتی و رفاه گربه را افزایش دهد.
بیماری کلیوی: این بیماری بر روی گربه‌ها در تمام سنین تأثیر می‌گذارد و علائم آن شامل افزایش تشنگی و ادرار کردن، کاهش اشتها، استفراغ و کاهش وزن می‌باشد. تغییرات در رژیم غذایی، مکمل‌ها و در برخی موارد درمان با مایعات در منزل می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کند.
سیستیت ایدیوپاتیک گربه (FIC): شرایطی که با استرس ایجاد می‌شود و با سنگ مثانه، کریستال یا عفونت ارتباطی ندارد. تغییرات در محیط می تواند موجب ایجاد استرس شود که منجر به ایجاد تغییر در الگوهای ادرار می شود. راهبردهای کاهش استرس، استفاده از ظرف های خاک اضافی و محصولات آرام بخش فرومونی می تواند به مدیریت FIC کمک کند.
2. ظرف خاک کثیف
گربه‌ها از ظرف خاک کثیف و غیر بهداشتی متنفر هستند. علاقه‌ی گربه‌ها به پاکیزگی، ظرف خاک را به یک عامل بحرانی در انتخاب مکان دستشویی آنها تبدیل میکند. حتی زمانی که مشکلات مرتبط با سلامتی به صورت غیر آشکار و نامحسوس باشند، نوع تجربه‌ی گربه از ظرف خاک، به عنوان اولین عامل محرک برای ادرار کردن خارج از آن تأثیر بسزایی دارد.
اطمینان از اینکه گربه‌ی شما جعبه خاک را ترجیح می‌دهد، نیازمند یک رویکرد پیشگیرانه و فعال است. تمیز کردن منظم ظرف خاک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. توصیه می‌شود به طور روزانه اقدام به تمیز کردن و پاکسازی آن نمایید. اگر بیش از یک گربه نگهداری می‌کنید و آنها از یک ظرف خاک استفاده می‌کنند (که این معمولاً توصیه نمی‌شود) شاید نیاز شود در روز بیش از یک بار به تمیز کردن ظرف خاک بپردازید. هر دو هفته یک بار ظرف خاک را به صورت کامل نظافت کرده و اقدام به تعویض کردن خاک آن نمایید تا یک محیط بهداشتی و تمیز را برای گربه خود فراهم کنید.
نکته‌ای که همواره باید به آن توجه داشته باشید این است که حس بویایی گربه بسیار قوی‌تر و حساس‌تر از انسان است. آنچه برای شما تقریباً تمیز و بدون بو به نظر می‌رسد، ممکن است برای گربه‌تان بوی ناخوشایندی داشته باشد. این نکته در خانه‌هایی با چندین گربه که در آن حساسیت‌های مرتبط با بهداشت ظرف خاک اهمیت بیشتری دارد، مهمتر هم می‌شود.
3. دسترسی سخت به ظرف خاک
علاوه بر تمیزی، قرار دادن ظرف خاک در مکانی مناسب و دسترسی آسان نقش بسزایی در جلوگیری از ادرار کردن گربه در خارج از آن دارد. برای مثال دسترسی به یک ظرف خاک قرار گرفته در زیر زمین یا ارتفاع ممکن است برای گربه‌های مسن با مشکلات حرکتی یا دید کم مشکل باشد. سعی کنید برای قرار دادن ظرف خاک یک مکان راحت و با تردد آسان انتخاب کنید که البته به زیبایی و مرتب بودن خانه لطمه نزند. زیرا انتخاب یک مکان خلوت و دور از دسترس می‌تواند استفاده از ظرف خاک را برای گربه شما دشوار یا غیر جذاب کند.
البته توجه داشته باشید که باید در انتخاب مکان مناسب برای قرار دادن ظرف خاک تعادل را رعایت کنید. به طوری که به اندازه‌ای دور از چشم باشد که حریم خصوصی گربه‌تان رعایت شود، اما همچنین در مکانی که خیلی خلوت است یا برای گربه تهدید آمیز به حساب می‌آید نباشد.
سر و صدای زیاد و لرزش‌ها هم عوامل مهمی به شمار می‌آیند. قرار دادن ظرف خاک در کنار وسایل برقی پر سر‌وصدا مانند ماشین لباسشویی، می‌تواند آن را به یک منطقه‌ی ممنوعه برای گربه تبدیل کند. بهتر است مکان‌های معمول‌تر و امن‌تر مانند راهروها، حمام یا اتاق‌های کار را در نظر بگیرید و اطمینان حاصل کنید که دسترسی آن برای گربه‌تان راحت است.
نکته‌ی کلیدی در انتخاب مکان مناسب برای ظرف خاک همین موارد است، مکانی با دسترسی راحت برای گربه‌تان و به اندازه‌ی کافی امن به منظور حفظ حریم خصوصی او. مکانی را در خانه پیدا کنید که این خصوصیات را داشته باشد و ظرف خاک گربه را در آنجا قرار دهید تا با آن احساس راحتی کند. این رویکرد باعث می‌شود جذابیت ظرف خاک برای گربه افزایش یابد و کمتر به استفاده از مکان‌های جایگزین برای ادرار کردن روی بیاورد.
4. نوع خاک بستر
انتخاب یک خاک بستر مناسب برای گربه نیز مسأله‌ای مهم و حیاتی است. ممکن است گربه شما هنگام تماس پاهایش با بعضی خاک‌ها احساس راحتی نکند.
آموزش اولیه گربه نیز در استفاده از ظرف خاک نقش مهمی ایفا میکند. بچه گربه‌ها در حدود سه هفتگی بر خاک بستر انتخابی مادر خود ادرار می کنند. بنابراین، تغییر نوع خاک در ماه‌ها یا سال‌های بعدی ممکن است زمینه ساز مشکلات با ظرف خاک باشد. این شبیه به تغییر یک منطقه راحتی است که گربه به خوبی به آن عادت کرده است.
اگر شک دارید که گربه‌ی شما با خاک خود مشکل دارد و راحت نیست، برای فهمیدن این موضوع نیاز به یک آزمایش ساده دارید. در صورت امکان می توانید دو یا سه ظرف خاک با خاک‌های بستر مختلف (که شامل بو و اندازه های مختلف می‌شود) را در دسترس او قرار دهید تا ببینید گربه شما از کدام ظرف خاک بیشتر استفاده میکند و ترجیح او استفاده از کدام خاک بستر است. در طی این فرایند، گربه شما معمولاً یک ظرف را انتخاب میکند و می‌توانید اطمینان حاصل کنید که بیشترین راحتی را با خاک مورد نظر دارد.
5. وجود چند گربه در خانه
در زندگی اجتماعی پیچیده‌ی گربه‌ها، نوع ارتباط چند گربه که با هم زندگی می‌کنند می‌تواند پیچیدگی‌هایی را در استفاده از ظرف خاک بوجود بیاورد. وجود چند ظرف خاک در خانه‌هایی که چند گربه در آن زندگی می‌کنند، سرکشی گربه‌ها به ظرف‌های خاک دیگر را افزایش می‌دهد. این موضوع به ویژه هنگامی که یک گربه غالباً کنترل را به دست می‌گیرد و گربه‌های دیگر را از دسترسی به ظرف‌های خاک می‌ترساند، اوج می‌گیرد.
راه حل این مشکل چیست؟ فریب گربه‌های قلدر با قرار دادن ظرف خاک مازاد، یکی بیشتر از تعداد گربه‌ها. آنها را مانند نقاط استراتژیک در خانه پراکنده کنید، هر کدام را در اتاقی قرار دهید تا تعادل حفظ شده و فضای حریم هر گربه حفظ شود. برای خانه‌ای که محل زندگی چند گربه است، حفظ حریم خصوصی ضروری است تا سایر گربه‌ها به آن دسترسی نداشته باشند.
توجه داشته باشید که در صورت استفاده از این استراتژی، ظرف‌های خاک نباید در محل‌های خیلی پوشیده و دور از چشم قرار گیرند تا سایر گربه‌ها بتوانند مخفیانه از آن استفاده کنند. این محل باید به حدی قابل دسترس و در دید باشد که گربه اطمینان حاصل کند به ظرف خاک خود تسلط دارد و گربه‌های دیگر بدانند در صورت استفاده از آن دیده خواهند شد و ممکن است با برخورد صاحب آن ظرف خاک مواجه شوند.
6. استرس و اضطراب
در دنیای رمز آلود روان‌شناسی گربه‌ها، استرس و اضطراب نیز تهدیدی بر استفاده درست از ظرف خاک برای گربه محسوب می‌شود. برای گربه‌های سختگیر ما، حتی کوچکترین لرزش و سر و صدا و استرس در اطرافشان می تواند اختلالات قابل توجهی ایجاد کند. چه این استرس مربوط به ظرف خاک باشد و چه محل زندگی آنها.
برای جلوگیری از این نوسانات بهتر است هر تغییر (چه ظاهری چه از نظر سر و صدا) و جابه‌جایی در ظرف خاک یا تغییر در محیط زندگی به تدریج و به آرامی انجام شود. مشورت با یک دامپزشک با تجربه و دریافت راهنمایی و راهکارهای بهینه می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند تا احتمال بروز مشکلات احتمالی را به حداقل برسانید. در نظر داشته باشید که صبر و حوصله جهت پیشگری از وقوع این مشکلات از برطرف و درمان آنها بسیار راحت‌تر و کم هزینه‌تر است.
همچنین سروصدای گربه‌هایی که در فضای بیرون خانه پرسه می‌زنند و به خانه نزدیک می‌شوند نیز ممکن است باعث افزایش اضطراب و حس ترس در گربه شود. در واکنش به این اتفاقات ممکن است گربه صرفاً جهت علامت گذاری و نشان دادن حریم خود، در خارج از خاک و مکان‌های مختلف ادرار کند.
ریشه‌یابی مشکلات ظرف خاک گربه
رسیدگی به مشکلات مرتبط با ظرف خاک گربه نیازمند شناخت دقیق و خصوصیات منحصر به فرد هر گربه می‌باشد. در صورت بروز این مشکل، اولین اقدام مراجعه به یک دامپزشک و درمیان گذاشتن مشکل و شرح جزئیات است؛ یک معاینه‌ی کامل برای بررسی احتمال وجود هر گونه بیماری که ممکن است گربه‌ی شما را از محدوده‌ی ظرف خاکش منحرف کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی که وضعیت سلامتی گربه به دقت بررسی شد و اطمینان حاصل شد که گربه شما مشکل پزشکی ندارد، می توانید به گزینه‌های دیگر و بررسی مشکلات رفتاری بپردازید.
فراموش نکنید رسیدگی به این گونه مشکلات و رفع آنها به صبر و شکیبایی زیادی از طرف شما نیاز دارد تا بتوانید به بهترین شکل به گربه‌ی عزیز خود در گذر از این مشکل و بازگشت به آسایش و رفاه کمک کنید.
